Wat is beneficiair aanvaarden en hoe werkt het?

Beneficiair aanvaarden

Wanneer je erfgenaam bent in een nalatenschap, heb je de keuze om deze nalatenschap te verwerpen of te aanvaarden. Aanvaarden kan op twee manieren: zuivere aanvaarding en beneficiaire aanvaarding. Bij zuiver aanvaarden erf je de volledige nalatenschap, inclusief eventuele schulden. Beneficiaire aanvaarding is een veiligere maar ook gecompliceerdere keuze. Het verschil tussen de keuzes lees je hier.

Wat is beneficiair aanvaarden?

Ben je niet helemaal zeker over de omvang van de nalatenschap, dan kun je de nalatenschap ook beneficiair aanvaarden. Ook wel aangeduid als ‘aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving’. Bij beneficiair aanvaarden erf je alle bezittingen en schulden samen met eventuele andere erfgenamen. Verschil met zuiver aanvaarden is dat je niet met jouw eigen vermogen aansprakelijk bent voor de betaling van de schulden als deze groter zijn dan de bezittingen van de nalatenschap. Mocht de overledene schulden hebben, dan ben je daar niet persoonlijk aansprakelijk voor.

Kiezen voor zuiver of beneficiair aanvaarden

Wanneer je een erfenis zuiver aanvaardt, kan het gebeuren dat je de schulden van de overledene erft. Beneficiair aanvaarden is dan een betere optie. Voordat je de keus maakt, moet je eerst onderzoeken of de overledene schulden had en in welke hoedanigheid. Een redelijke termijn om een keuze te maken is 3 maanden. Gedurende die drie maanden kan een erfgenaam niet worden verplicht een schuldeiser te betalen en heb je de gelegenheid om de omvang van de nalatenschap te onderzoeken.

Houd er rekening mee dat bepaalde handelingen, bijvoorbeeld het zomaar gaan betalen van schulden of het verkopen van de woning van de overledene, leiden tot zuivere aanvaarding waardoor je niet meer beneficiair kunt aanvaarden. Je moet dus vooraf goed onderzoeken waar de nalatenschap uit bestaat en jouw wijze van aanvaarden vastleggen alvorens je bepaalde handelingen gaat verrichten.

Blijkt de nalatenschap positief te zijn, dan ben je als erfgenaam na beneficiaire aanvaarding medegerechtigd in het positieve saldo. Mocht blijken dat de nalatenschap negatief is, dan ben je na beneficiaire aanvaarding niet privé aansprakelijk voor het negatieve saldo. Een van de voorwaarden is wel dat alle bezittingen van de overledene worden gebruikt om de schulden uit de nalatenschap te betalen. Voor deze wijze van aanvaarding bestaan enkele formaliteiten. Zo moet je bij de rechtbank een verklaring afleggen dat je beneficiair gaat aanvaarden en moet je een boedelbeschrijving opstellen.

Verplichting tot beneficiaire aanvaarding

In een aantal situaties heb je geen keuze en is een beneficiaire aanvaarding verplicht voorgeschreven, bijvoorbeeld:

• als er minderjarige erfgenamen zijn;
• als een erfgenaam niet zelf over zijn vermogen mag beschikken, omdat hij onder bewind of curatele staat, in de schuldsanering zit of failliet is verklaard.

Dit is om te voorkomen dat deze personen (nog meer) in de schulden komen.

Beneficiaire aanvaarding, hoe regel ik dit?

Indien je kiest voor beneficiair aanvaarden van de erfenis, moet je een verklaring afleggen bij de rechtbank. Hier zijn standaard formulieren voor. Voor het afleggen van deze verklaring betaal je griffierechten. Nadat je dit hebt gedaan ontvang je van de rechtbank een ‘akte nalatenschap’. Deze wordt door de rechtbank ingeschreven in het boedelregister. Dit is een openbaar register.

Afwikkeling erfenis bij beneficiair aanvaarden

Ga je de erfenis beneficiair aanvaarden, dan zul je als erfgenaam aan een aantal wettelijk voorgeschreven regels moeten houden. Dit noemen we vereffening. Deze regels moet je strikt naleven, anders loop je het risico alsnog privé aansprakelijk te zijn voor de schulden van de overledene. Er dient een boedelbeschrijving te worden opgesteld door de erfgenamen of een vereffenaar. Deze leg je voor aan de rechtbank.

Wat is vereffening?

Na beneficiaire aanvaarding moet je, volgens de wet, de erfenis vereffenen. Vereffenen van een nalatenschap is het gereedmaken van de nalatenschap voor de verdeling. Daarbij kijk je eerst wat de schuldeisers nog moeten ontvangen. Als er daarna nog wat over is, kun je dit uitkeren aan de erfgenamen. Er is een strikte volgorde van uitbetaling aan schuldeisers, zo gaat de Belastingdienst altijd vóór op andere schuldeisers.

De erfgenamen zijn gezamenlijk vereffenaars en dus samen verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap. Uiteraard is het mogelijk om een van de erfgenamen een boedelvolmacht te geven, zodat deze de nalatenschap namens de overige erfgenamen kan afwikkelen.

De erfgenamen/vereffenaars hebben als taak de schulden van de nalatenschap te voldoen. De wet kent twee soorten vereffening, te weten:

• de lichte vereffening; en
• de zware vereffening.

Als de erfgenamen zelf optreden als vereffenaars, kan in beginsel volstaan met de lichte vereffening. De zware vereffeningsprocedure is van toepassing indien er een vereffenaar door de kantonrechter is benoemd op verzoek van een belanghebbende (zoals een erfgenaam of schuldeiser) of als niet bekend is wie de erfgenamen zijn.

Wet bescherming erfgenamen tegen schulden per 1 september 2016

Als erfgenaam kun je maar één keer kiezen of je de nalatenschap zuiver aanvaardt, beneficiair aanvaardt of verwerpt. Heb je de erfenis aanvaard en blijkt achteraf dat de overledene meer schulden had dan verwacht? Dan kun je niet op jouw keuze terugkomen. De wet kent hierop één uitzondering. Dat is geregeld in artikel 4:194a van het Burgerlijk Wetboek.

De erfgenaam kan de rechter vragen of hij/zij de erfenis alsnog beneficiair mag aanvaarden als de overledene schulden had die niet uit zijn/haar administratie blijken, zodat de erfgenaam de schulden niet uit eigen zak hoeft te betalen. Deze schulden noemt men ook wel ‘onverwachte schulden’. Het gaat om een schuld die de erfgenaam niet kende of behoorde te kennen op het moment dat de erfgenaam de nalatenschap zuiver heeft aanvaard.

Je moet in dat geval onderzoek doen naar de hoogte van die schuld. Doe je dit niet dan is het gevolg hiervan voor jouw eigen rekening en risico.

De voor- en nadelen in het kort

Voordelen in het kort:

• Je erft de schulden van de overledene niet;
• Je kunt dus alleen op een positief saldo uitkomen.

Nadelen in het kort:

• Het kan een langdurig proces zijn en dit proces moet je juist uitvoeren;
• Beneficiair aanvaarden moet via de rechtbank en dat brengt kosten met zich mee.

• Beneficiair aanvaarden
• Wat is beneficiair aanvaarden?
• Kiezen voor zuiver of beneficiair aanvaarden
• Verplichting tot beneficiaire aanvaarding
• Beneficiaire aanvaarding, hoe regel ik dit?
• Afwikkeling erfenis bij beneficiair aanvaarden
• Wat is vereffening?
• Wet bescherming erfgenamen tegen schulden per 1 september 2016
• De voor- en nadelen in het kort