Kennisbank

Hoe werkt een erfenis verwerpen?

• Erfenis verwerpen
• Redenen om een erfenis te verwerpen
• Binnen welke termijn kunt u de erfenis verwerpen?
• Hoe kunt u de erfenis verwerpen?
• Kunt u de erfenis verwerpen vóór het overlijden?
• Erfenis verwerpen tot welke graad?
• Wat als iedereen de erfenis verwerpt?
• Gevolgen van erfenis verwerpen
• Belasting over erfenis na verwerpen
• Beneficiaire aanvaarding erfenis als alternatief
• Voorbeeld beneficiaire aanvaarding erfenis
• Kan iedereen een erfenis verwerpen?

Erfenis verwerpen

Wanneer u erfgenaam bent, kunt u de erfenis (beneficiair) aanvaarden of verwerpen. Als u kiest voor verwerping van de erfenis, dan ontvangt u niets uit de nalatenschap. U doet afstand van de nalatenschap. U kunt geen aanspraak maken op persoonlijke spullen, maar u wordt ook niet aansprakelijk gesteld voor eventuele schulden. U bent niet betrokken bij de afwikkeling van de nalatenschap en mag zich op geen enkele wijze daarmee bemoeien. Door terugwerkende kracht bent u tot de dag van het overlijden geen erfgenaam meer.

Wanneer u de erfenis verwerpt, heeft u geen recht meer op (een deel van) de nalatenschap. Wanneer u toch spullen of geld van de erfenis wegneemt, heeft u de erfenis zuiver aanvaard. In dat geval bent u ook aansprakelijk voor eventuele schulden.

Redenen om een erfenis te verwerpen

Meestal wordt een erfenis verworpen wanneer er sprake is van een hoge schuld van de overledene. Door de erfenis te verwerpen bent u niet aansprakelijk voor deze schulden. Maar er zijn meer redenen om een erfenis te verwerpen. Soms is er sprake van een slechte of geen band tussen de overledene en de erfgenaam. Ook dan heeft u de mogelijkheid om afstand van de nalatenschap te doen. Bij het verwerpen van de nalatenschap hoeft u niet de redenen op te geven waarom u gaat verwerpen. Dat is dus niet verplicht.

Binnen welke termijn kunt u de erfenis verwerpen?

Na overlijden kunt u binnen een termijn van 3 maanden beslissen of u de erfenis wilt aanvaarden of verwerpen. In deze tijd kunt u in kaart brengen of de overledene schulden had en wat de nalatenschap en de waarde hiervan is. Na 3 maanden kunnen schuldeisers of erfgenamen om een termijn vragen waarbinnen u uw keuze doorgeeft. Na die 3 maanden kunt u dus alsnog verwerpen bij de rechtbank. Maar zolang u dat niet heeft gedaan, kunnen de schuldeisers wel bij u aankloppen.

Hoe kunt u de erfenis verwerpen?

Als u besluit de erfenis te verwerpen moet u een schriftelijke verklaring afleggen bij de rechtbank. Online vindt u hiervoor een standaard formulier. U kunt een erfenis zonder notaris verwerpen. Nadat u de schriftelijke verklaring heeft afgelegd, krijgt u binnen enkele weken bericht dat u de erfenis heeft verworpen. Dit heet een ‘akte nalatenschap’.

De rechtbank schrijft de verwerping in bij het boedelregister. Dit is een openbaar register. Zo is het voor bijvoorbeeld schuldeisers ook duidelijk dat u de erfenis heeft verworpen.

Kunt u de erfenis verwerpen vóór het overlijden?

Nee, u kunt de erfenis pas verwerpen ná het overlijden van de erflater. Want pas na het overlijden staat vast wie de erfgenamen zijn. Tijdens het leven kan iemand altijd nog een testament opstellen. Na het overlijden heeft u ook altijd de gelegenheid om een keuze te maken.

Erfenis verwerpen tot welke graad?

Wanneer u afstand van de erfenis doet, gaat de erfenis over op uw afstammelingen. Dat heet plaatsvervulling. Tenzij in het testament een andere bepaling staat, bijvoorbeeld dat er geen sprake is van plaatsvervulling en dat uw erfdeel dan naar een andere erfgenaam gaat. Er moet dus onderzocht worden wie de erfgenamen zijn.

Als u de erfenis verwerpt omdat er schulden zijn, worden uw kinderen daarna erfgenaam. Als erfgenamen minderjarig zijn, heeft/hebben (een) ouder(s) een machtiging nodig van de kantonrechter om de nalatenschap te mogen verwerpen. Deze machtiging wordt niet altijd door de kantonrechter verleend en hangt af van de omstandigheden en de omvang van de nalatenschap. De kantonrechter kijkt naar het belang van het kind. Als er meer schulden zijn dan bezittingen is het niet in het belang van het kind om de erfenis te aanvaarden.

Als de nalatenschap positief is, kan het zijn dat de kantonrechter geen machtiging verleend. In dat geval is de nalatenschap drie maanden na overlijden automatisch beneficiair aanvaard voor de minderjarige(n) en moet de nalatenschap worden vereffend.

U kunt wel gezamenlijk een verzoek indienen bij de rechtbank voor het verwerpen van de nalatenschap. Dat scheelt griffiekosten.

Wat als iedereen de erfenis verwerpt?

Bij schulden of bijvoorbeeld een familieruzie, kan het voorkomen dat alle erfgenamen de erfenis verwerpen. Wat gebeurt er dan met de erfenis? Wanneer er een testament is zal er worden gekeken wat in het testament staat opgenomen over wat er dan met de nalatenschap moet gebeuren. Als er geen testament is, en geen erfgenamen, dan gaat de erfenis naar de Staat. De Staat erft alleen de bezittingen, niet de schulden. De erfenis wordt afgewikkeld door het Rijksvastgoedbedrijf onbeheerde nalatenschappen.

Gevolgen van erfenis verwerpen

Door de verwerping van de nalatenschap bent u met terugwerkende kracht geen erfgenaam meer. Als u de keuze voor verwerping eenmaal heeft gemaakt kunt u dit niet meer terugdraaien. Dat betekent dat u niet aansprakelijk bent voor eventuele schulden van de nalatenschap. U deelt ook niet mee in de bezittingen van de overledene. Ook niet als die achteraf hoger blijken dan de schulden.

Bij het verwerpen van de nalatenschap zijn dit de belangrijkste gevolgen:

• U verliest het recht op alle bezittingen en schulden van de erfenis;
• Wanneer u alsnog een bezitting van de nalatenschap opeist, dan kunt u niet meer verwerpen en is de erfenis automatisch zuiver aanvaard, inclusief eventuele schulden;
• Uw erfdeel gaat naar uw afstammelingen. Tenzij in het testament anders is bepaald. Dan kan uw erfdeel worden verdeeld over de overige erfgenamen.

Houdt u er rekening mee dat bepaalde handelingen leiden tot zuivere aanvaarding waardoor u niet meer kunt verwerpen. Dat zijn feitelijke handelingen zoals bijvoorbeeld het betalen van schulden of het verkopen van de woning van de overledene of andere goederen.

Belasting over erfenis na verwerpen

In de wet is bepaald dat wanneer er afstand (verwerping) wordt gedaan door een erfgenaam, dit nooit een vermindering van de erfbelasting tot gevolg heeft. Ook al wordt er dus verworpen, de erfbelasting die de erfgenamen verschuldigd zijn, zal nooit minder bedragen dan wanneer er niet verworpen wordt. De erfgenaam die heeft verworpen is zelf geen erfbelasting verschuldigd. Omdat de andere erfgenamen meer erven, of de kinderen worden door de verwerping erfgenaam, betalen zij (meer) erfbelasting omdat zij meer erven.

Beneficiaire aanvaarding erfenis als alternatief

Soms is de keuze voor beneficiaire aanvaarding van de erfenis beter. Dit voorkomt plaatsvervulling waardoor u het ‘probleem’ niet doorschuift naar verdere familieleden. Als er meer schulden dan bezittingen blijken te zijn, is de erfgenaam die beneficiair heeft aanvaard daar niet aansprakelijk voor.

Voorbeeld beneficiaire aanvaarding erfenis

Voorbeeld: u bent door uw oom tot erfgenaam benoemd en komt tot de conclusie dat uw oom een grote schuld heeft ten gevolge van een eerder aangegane lening. In de erfenis zit alleen een banktegoed dat niet toereikend is om die schuld te voldoen. U heeft zelf drie kinderen.

In het geval u de nalatenschap van uw oom verwerpt, komen uw drie kinderen automatisch in uw plaats als erfgenaam. Uiteraard kunnen uw kinderen op hun beurt dan ook de erfenis verwerpen. Dit kan meteen worden gedaan of er kan worden gewacht totdat die kinderen door de schuldeiser(s) worden aangesproken. In het geval de kinderen nog minderjarig zijn dient er machtiging te worden gevraagd aan de kantonrechter. Als de kantonrechter de aanvraag niet goedkeurt, wordt de erfenis na 3 maanden automatisch beneficiair aanvaardt. U had dit echter ook gelijk kunnen doen.

U kunt de nalatenschap ook beneficiair aanvaarden. U kunt dan zelf de nalatenschap afhandelen. Blijven er meer schulden over dan bezittingen, dan bent u niet aansprakelijk omdat u beneficiair heeft aanvaard. Nadeel is wel dat u griffiekosten moet betalen voor het beneficiair aanvaarden.

Meer informatie over het verschil tussen zuiver en beneficiair aanvaarden leest u in dit artikel.

Kan iedereen een erfenis verwerpen?

Nee, dat kan niet. Zoals hierboven vermeld kan er voor minderjarigen alleen maar verworpen worden met een machtiging van de kantonrechter. Ook voor erfgenamen waarvan de goederen onder bewind staan of voor erfgenamen die onder curatele zijn gesteld, failliet zijn verklaard of in de schuldsanering zitten kan alleen met machtiging van de rechter of de rechter-commissaris worden verworpen.