Is een verklaring van erfrecht nodig?

Wanneer een verklaring van erfrecht?

Met een verklaring van erfrecht, ook wel akte van erfrecht genoemd, kunnen de erfgenamen hun recht op de nalatenschap aantonen. Na een overlijden kan er in verschillende situaties, en door verschillende instanties, om een verklaring van erfrecht worden gevraagd.

Je hoeft dus niet na ieder overlijden verplicht een verklaring van erfrecht op te laten stellen. Als niemand erom vraagt, dan is het niet nodig. De erfgenamen regelen dan helemaal zelf de afhandeling van de nalatenschap.

Waarvoor heb ik een verklaring van erfrecht nodig?

Vaak is een verklaring van erfrecht nodig voor:

• Toegang krijgen tot rekeningen bij de bank van de overledene;
• Belastingteruggave ten name van de overledene;
• Het uitkeren van een levensverzekering;
• Verkoop van een woning van de overledene;
• Verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen, beleggingsmaatschappijen en andere financiële instellingen.

Een verklaring van erfrecht nodig voor de bank

Na een overlijden zal je dit moeten melden bij de bank. Banken hebben het recht om de bankrekeningen van de overledene te blokkeren, omdat zij eerst willen weten aan wie de bankrekeningen mogen worden vrijgegeven. Je hebt dan dus geen toegang (meer) tot deze rekeningen. Om als erfgenaam toegang te krijgen tot de bankrekeningen, heb je in veel gevallen een verklaring van erfrecht nodig. Hiermee toon je aan dat je erfgenaam bent en dat je over het geld van de overledene mag beschikken.

In het geval van meerdere bankrekeningen bij verschillende banken heb je overigens maar één verklaring van erfrecht nodig. Je kunt met deze eenmalige verklaring bij alle banken en overige instanties aantonen dat je erfgenaam over de nalatenschap bent.

De banken hebben onderling een richtlijn opgesteld wanneer zij een verklaring vragen en wanneer niet. Dit is een richtlijn en dus kunnen banken daarvan afwijken. De bank heeft een verklaring van erfrecht nodig om zeker te weten aan wie zij moet betalen. Als de bank per ongeluk aan de verkeerde persoon betaalt, dan is de bank aansprakelijk.

Heb ik altijd een verklaring van erfrecht nodig?

Een verklaring van erfrecht is niet altijd nodig. Als er bijvoorbeeld een klein tegoed op de bankrekening staat heeft de bank geen verklaring van erfrecht nodig om dit tegoed uit te kunnen keren. Het is altijd verstandig om vooraf te informeren bij de diverse instanties of een verklaring van erfrecht nodig is in dit concrete geval. Sinds begin 2012 eisen banken geen verklaring van erfrecht meer als er aan drie voorwaarden wordt voldaan:

1. Er sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap;
2. De overledene niet bij testament heeft beschikt; en
3. Er staat niet meer dan € 100.000,- op de bankrekening van de overledene.

In plaats van het opmaken van een verklaring van erfrecht tekent de langstlevende dan een verklaring dat de bank niet aansprakelijk kan worden gesteld voor de gevolgen van het vrijgeven van de bankrekeningen. 

Let op: Hiermee wordt de langstlevende aansprakelijk, ook voor eventuele schulden van de overledene.

Richtlijn Verklaring van Erfrecht NVB

Het is meestal een bank die een verklaring van erfrecht als eerste vraagt. De bovenstaande regels zijn geen wet. Het is een richtlijn van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). De bank kan in individuele gevallen alsnog vragen om een verklaring van erfrecht. De NVB heeft een online checklist, waarmee je kunt kijken of in jouw geval een verklaring noodzakelijk is.

Ook kunnen anderen dan de bank om een dergelijke verklaring vragen. Bijvoorbeeld een pensioenverzekering, een overlijdensverzekering of een andere organisatie die iets moet vrijgeven. Bezit de overledene onroerend goed, dan moet de verklaring van erfrecht ingeschreven in het kadaster. Zonder die inschrijving kan het onroerend goed niet geleverd.

Sinds 2022 heeft het NVB nieuwe richtlijnen gemaakt voor andere erfgenamen. Zoals voor kinderen van een overledene en de ongehuwde/niet-geregistreerde partner. De banken hebben een ondergrens van € 10.000 afgesproken. Als het saldo lager is dan € 10.000, dan zal de bank niet om een verklaring van erfrecht vragen. De bank kan wel een vrijwaring vragen, waarin je de bank vrijwaart van claims van eventuele andere erfgenamen. De banken kunnen deze ondergrens verhogen, maar niet verlagen.

De banken kunnen alsnog van deze regels afwijken. Neem daarom altijd contact op met de nabestaandendesk van de bank. Waar banken heel zenuwachtig van worden is als er mogelijk ruzie is tussen de erfgenamen. In dat geval vragen ze direct om een verklaring van erfrecht.

De overledene had geen testament, toch een verklaring van erfrecht?

Zonder testament bepaalt de wet wie de erfgenamen van de overledene zijn. Als je gehuwd bent, erft op grond van de wet de langstlevende partner samen met de kinderen. De wettelijke verdeling is dan van toepassing. Is er geen langstlevende echtgenoot of kinderen dan erven andere familieleden. In de eerste plaats: ouders, (half)broers, (half)zussen of eventuele kinderen van voor-overleden (half)broers of (half)zussen. Indien dit niet het geval is komen verdere familieleden aan bod.

Waarom is een testament niet voldoende?

In de meeste gevallen heb je een verklaring van erfrecht nodig indien de overledene een testament heeft gemaakt. Als erfgenaam moet je aan kunnen tonen dat je bevoegd bent om te mogen optreden. De juridische taal in een testament is niet altijd gemakkelijk, daarom wordt de juridische uitleg daarvan aan een notaris overgelaten.

Voor veel mensen is dit onbevredigend. Die denken, ik heb hier een testament en dan is toch duidelijk wie de erfgenamen zijn. Helaas is het vaak niet zo eenvoudig. Het beoordelen van een testament kan behoorlijk juridisch zijn. Banken willen hier hun vingers niet aan branden en sturen de erfgenamen dus naar de notaris. Dat is omdat zij het testament niet kunnen beoordelen en niet kunnen onderzoeken of de erfgenamen die in het testament staan, nog in leven zijn. Daarnaast controleren zij ook niet of het testament, het laatste testament van de overledene is.

De notaris onderzoek wat het laatste testament is en beoordeelt deze. Hij kijkt wie er tot erfgenamen zijn benoemd. Vervolgens gaat hij of zij onderzoeken of deze personen nog in leven zijn en of zij dus nog kunnen erven. Als dat niet het geval is, moet er worden gekeken of er sprake is van plaatsvervulling. Dat kan alleen de notaris uitzoeken, en hij of zij kan dan de verklaring van erfrecht opstellen.

Is een notaris verplicht?

Ja, sinds 1992 is uitdrukkelijk in de wet opgenomen dat alleen een notaris een verklaring van erfrecht kan afgeven. Voor die tijd was dat wel gebruikelijk, maar stond er niets over in de wet.

Je kunt zelf die notaris kiezen. Je bent niet verplicht om bijvoorbeeld naar de notaris te gaan die het testament heeft opgesteld.

De inhoud van de verklaring zal identiek zijn bij iedere notariaat. Je hoeft dus zeker niet naar de plaatselijke notaris. De verschillen zitten in de prijs en ervaring. Wij doen het veel, vaak en efficiënt. Dat verklaart waarom het bij ons stukken voordeliger is dan bij een collega. Wij hebben het proces grotendeels geautomatiseerd.

Verklaringvanerfrecht.nl is een initiatief van Notariële Diensten in Woerden samen met enkele notariaten. Je bent daarmee verzekerd van een gezamenlijke specifieke werkervaring van meer dan 100 jaar. Een van de notarissen gaat jouw verklaring van erfrecht dan ook afgeven en ondertekenen.

• Wanneer een verklaring van erfrecht?
• Waarvoor heb ik een verklaring van erfrecht nodig?
• Een verklaring van erfrecht nodig voor de bank
• Heb ik altijd een verklaring van erfrecht nodig?
• Richtlijn Verklaring van Erfrecht NVB
• De overledene had geen testament, toch een verklaring van erfrecht?
• Waarom is een testament niet voldoende?
• Is een notaris verplicht?